Türkiye, 2024 yılında Avrupa’nın en büyük kömür yakıtlı elektrik üreticisi olarak Almanya’yı geçme yolunda ilerliyor. Bunun arkasındaki neden ise yüksek enflasyonun elektrik üreticilerinin pahalı doğal gaz alımlarını azaltması ve elektrik üretiminde daha ucuz olan kömürün kullanımını artırması. Ember’in verilerine göre Türkiye, 2023 yılında kömürden 117,6 terawatt saat (TWh) elektrik üreterek 118 milyon ton karbondioksit ve diğer ilgili gazların salınımına neden oldu. Bu üretim miktarı, Avrupa’nın en büyük kömür yakıtlı elektrik üreticisi Almanya’nın 117,9 TWh’lik üretimiyle neredeyse aynı ve Avrupa’nın kömüre en bağımlı ülkesi olan Polonya’nın 97 TWh’lik üretiminden çok daha yüksek.
Türkiye, 2024’te en büyük kömür yakıtlı elektrik üreticisi olabilir
Öte yandan hem Almanya hem de Polonya, 2023 yılında kömür üretiminde yıllık bazda ciddi düşüşler kaydetti ve ileriye dönük olarak elektrik üretiminde yenilenebilir enerji kullanımında hızlı artışların yanı sıra kömür kullanımında daha fazla azalma sözü verdi. Buna karşılık, 2023 yılı Türkiye‘nin kömür yakıtlı elektrik üretiminde üst üste ikinci yıllık artışa işaret ediyor. 
Bundan Türkiye’nin yaşadığı ekonomik sıkıntıların önemli bir etkisi olduğu belirtiliyor. Elektrik üreticileri artan faiz, enflasyon ve kur nedeniyle sıvılaştırılmış doğal gaz (LNG) olmak üzere doğal gaz alımlarını yavaşlatarak daha ucuz olan kömüre yöneldi. Türkiye’nin LNG ithalatı 2023’te 2022’ye kıyasla yüzde 8,2 azalarak 2019’dan bu yana en düşük seviyeye geriledi. Ember verilerine göre, elektrik şirketleri gaz açığını telafi etmek için kömür santrallerinden elektrik üretimini yıllık yüzde 3,5 artırarak yeni bir rekora imza atarken, kömürün ulusal elektrik üretimindeki payı 2022’deki yüzde 35,4 seviyesinden yüzde 37’ye yükseldi. Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı verilerine göre ise 2022 yılında yüzde 34,6 olan kömür payı 2023’te yüzde 36,3 oldu.
Kömürün çoğu Rusya’dan geldi
Kpler verilerine göre, Türkiye’nin toplam kömür ithalatı yıl boyunca yaklaşık 39,3 milyon metrik ton ile büyük ölçüde sabit kaldı. Kpler’e göre, Türkiye’nin Rusya’dan yaptığı toplam termal kömür ithalatı geçen yıl bir önceki yıla göre %25 artarak 22,8 milyon tona yükseldi. Rusya aynı zamanda Türkiye’nin kömür ihracatının %58’ini gerçekleştirirken, bu oran 2022’de %46, 2018’de ise %20’nin altındaydı. Ukrayna işgali sonrası Rusya, enerji ihracatında yüksek indirim uyguluyor. Türkiye’nin bu avantajı kullanması kendi içinde mantıklı. Son olarak resmi verilere göre 2023 yılında elektrik üretimimizin, yüzde 36,3’ü kömürden, yüzde 21,4’ü doğal gazdan, yüzde 19,6’sı hidrolik enerjiden, yüzde 10,4’ü rüzgardan, yüzde 5,7’si güneşten, yüzde 3,4’ü jeotermal enerjiden ve yüzde 3,2’si diğer kaynaklardan elde edildiğini belirtelim.
